کارگران بسیاری برای احقاق حقوق خود در طول سال‌ها، پیاپی تلاش کرده‌اند. درخواست آن‌ها این بوده که شرایط کار بهبود یابد و برای زحمت کارگر، قوانینی وضع شود تا حقوقش پایمال نگردد. این روزها می‌بینیم که با وجود بسیاری از پیشرفت‌ها هنوز مسأله حقوق کارگر برطرف نشده است. ما شاهد بلعیده شدن انسان امروز توسط جهان سرمایه هستیم. اما چگونه می‌توان این شرایط را برای فرد به فرد آسان‌تر کرد؟ اولین راه این است که حقوق کارگری و کارمندی خود را بدانیم. باید با جزئیات قوانین کار آشنا شویم و اجازه ندهیم شرکت‌ها از نادانی ما استفاده نابه‌جا داشته باشند. از این رو در این مقاله از سایت کاریابی جاب آفر با جزئیات قرارداد استخدام آشنا می‌شویم. امضا کردن یک قرارداد منصفانه یکی از راه‌های درست برای حمایت از حق و حقوق کارگری و یا کارمندی ماست.
قرارداد استخدام کار چیست؟
ماده 7 قانون کار در ایران، قرارداد استخدام را میان کارفرما و کارپذیر تعریف می‌کند؛ که به موجب آن کارپذیر متعهد به انجام کاری در زمانی مشخص، برای کارفرما و به ازای دریافت دستمزد از وی می‌شود. به هنگام استخدام، شرکت‌ها موظف هستند که با شما قرارداد استخدام ببندند. این قرارداد برای صیانت از حق دو طرف تنظیم شده است.
هر سازمان یا بنگاه تجاری بر اساس قوانین کار، قرارداد استخدامی خود را دارد. کارگران و کارمندان با دانستن حقوق خود در حوزه کار و خواندن کامل قرارداد استخدام می‌توانند مانع ضرر و زیان خود شوند. مسئله این است که شما به عنوان کارپذیر باید آگاه باشید در صورت تنظیم یک قرارداد درست، امکان پیگیری حقوق خود را دارید.
بنابراین اگر حتی با یک بند از قرارداد موافق نیستید؛ باید پیش از امضا کردن آن مشکلتان را با گفتگو حل کنید و یا قرارداد را امضا نکنید. در صورت فشار یک بنگاه تجاری و چرخاندن شرایط به نفع خود که به حق کارپذیر صدمه بزند؛ با وجود قرارداد استخدامی درست، کارپذیر می‌تواند با استناد به مفاد قرارداد از کارفرما شکایت کند.
قرارداد استخدام بخش دولتی
به طور عمومی تقاضا برای استخدام در بخش دولتی زیاد است. دلایل اصلی این تقاضا، امنیت شغلی و مزایای کارگران و کارمندان این بخش است. در روند استخدام دولتی افراد در آزمون استخدامی شرکت می‌کنند و یا مصاحبه می‌دهند و گزینش می‌شوند. گاهی نیز تمامی این موارد وجود دارد تا فرد بتواند در بخش دولتی پذیرفته شود. قراردادهای استخدامی بخش دولتی به سه دسته تقسیم می‌شود:
- قراردادهای رسمی
- قراردادهای پیمانی
- قراردادهای خدماتی
بیشتر بخوانید: آیا می توان در گوگل استخدام شد؟
قرارداد استخدام بخش خصوصی
اگرچه تقاضا برای بخش دولتی کم نیست اما تعداد افراد شاغل در بخش خصوصی بسیار بیشتر است. درواقع موقعیت بیشتری برای یافتن کار در بخش خصوصی وجود دارد. از این رو آشنایی با شرایط قرارداد استخدام در این بخش برای افراد جویای کار بسیار مهم است. از لحاظ قانونی تنها افرادی که استخدام بخش دولتی می‌شوند کارمند خواهند بود. افرادی که در بخش خصوصی قرارداد استخدامی می‌بندند از لحاظ قانونی کارگر و مشمول قوانین کار هستند.
قرارداد استخدام حاوی چه مواردی است؟
هر قراردادی با مشخصات کامل دو طرف قرارداد شروع می‌شود. اطلاعاتی چون نام، سن، کد ملی، محل سکونت و شماره تماس طرفین باید در قرارداد ذکر شود. اما پس از این مرحله موارد مهمی وجود دارد که بر اساس قانون کار می‌بایست در قرارداد استخدامی وجود داشته باشد.
مواردی چون: عنوان شغل کارگر، بخش حقوق و مزایای کارگر، بیمه کارگر، زمان و ساعت‌های کاری، مرخصی‌ها و تعطیلات، شرایط و آدرس محیط کاری، آغاز و پایان قرارداد، نکاتی که ماهیت شغل مربوطه ایجاب می‌کند که در قرارداد ذکر شوند و در پایان تاریخ عقد قرارداد و امضای دو طرف.
بندهای مهم قرارداد استخدامی
برای بستن یک قرارداد استخدام که به ضررمان نباشد، نیاز است در زمان خواندن قرارداد معنای هر اصطلاحی را که نمی‌دانیم جویا شویم. برخی از لغات قانونی ممکن است موجب درک اشتباه ما از حقوق و مزایا شود. بنابراین قرارداد را بند به بند و با تمام توضیحات بخوانیم و هر چه ابهام برانگیز است را مطرح کنیم.
در این قسمت دو بند مهم قرارداد، بیمه و حقوق را کمی بیشتر توضیح می‌دهیم؛ اما باید توجه کنید که نکاتی چون تعیین جزییات زمان کاری و شرایط مرخصی نیز بسیار مهم است. این نکات به ظاهر ساده در ادامه روند کاری می‌توانند باعث اختلاف میان کارفرما و کارگر شوند و یا موجب آزردگی کارگر از شرایط کاری گردد.
بیمه در قرارداد استخدام
در قرارداد رسمی استخدام بخش بیمه کارگر حتما می‌بایست موجود باشد. اگر به هنگام بستن قرارداد این بخش وجود نداشت شما می‌توانید اعلام کنید. اگر کارفرما از بیمه کردن شما سر باز زد می‌توانید از مراجع قانونی مربوطه این مسئله را پیگیری کنید. بیمه قانونی برای بیمه شدن کارگران، بیمه تأمین اجتماعی است.
در بخش بیمه قرارداد، مواردی چون مبلغ بیمه و قوانین مربوط به آن ذکر شده است. البته برای مشاغل موقت و کوتاه می‌توان قرارداد بدون بیمه تنظیم کرد. قابل ذکر است که این مورد به کار مربوطه نیز بستگی دارد. در قرارداد استخدام موقت می‌تواند بخش بیمه وجود نداشته باشد.
بیشتر بخوانید: 6 نشانه که گزینه مناسب را برای استخدام پیدا کرده اید!
حقوق و مزایا در قرارداد استخدام
در قوانین مربوط به کار هر ساله یک حقوق پایه مشخص برای تمامی کارگران مشخص می‌شود. این حقوق با حقوق دریافتی متفاوت است و باید دقت کنید که در قرارداد این مسئله مشخص شود. برای کارگر علاوه بر حقوق پایه، مبالغی به عنوان حق‌السعی، حق اولاد، مأموریت، سنوات، اضافه‌کاری و از این دست می‌بایست طبق شرایط شغل مربوطه در نظر گرفته شود.
مجموع این موارد را به عنوان حقوق دریافتی می‌شناسیم که بایست در بخش حقوق و مزایای قرارداد استخدامی قید شود. همچنین فراموش نکنید زمان پرداخت حقوق دریافتی شما در ماه یا روز و یا هر آنچه فی‌مابین دو طرف قرارداد مطرح شده است نیز، باید درج گردد. به هنگام خواندن قرارداد و پیش از امضا کردن آن حتما این نکات را با دقت بخوانید؛ تا از حقوق و مزایایی که پیشتر با کارفرما به توافق رسیده‌اید تمام و کمال برخوردار شوید.
نکات مهم در بستن قرارداد استخدام
- قرارداد استخدام از لحاظ قانونی باید در چهار نسخه تنظیم شود. اما در وضعیت عرفی دو نسخه به طور معمول تنظیم می‌گردد. یک نسخه برای کارفرما و یک نسخه هم برای کارگر است. فراموش نکنید که به هیچ عنوان هر دو نسخه نباید در دست یک طرف قرارداد بماند.
- اگر شغل مورد نظر دارای دوره آزمایشی است؛ مدت آن باید در قرارداد ذکر شود. هرچند که دوره آزمایشی مدت زمان مشخصی دارد. برای یک کارگر ساده و نیمه ماهر به مدت یک ماه و برای کارگر ماهر و متخصص این دوره حداکثر سه ماه خواهد بود. اما بر اساس توافق خود و کارفرما این مدت را در قراردادتان قید کنید.
- هر تغییری که در شرایط محل کار یا کارفرما پیش بیاید تعهدات وارد در قرارداد استخدام پابرجاست. به این معنا که اگر به طور مثال محل کار تغییر کند و یا مالک عوض شود و یا واگذاری رخ دهد؛ قرارداد شما تغییری نکرده و هر فردی که کارفرمای حاضر است باید پاسخگوی آن باشد.
- شرایط فسخ قرارداد از جانب هر دو طرف نیز باید در قرارداد ذکر شود. به طور مثال اگر کارفرما تصمیم به فسخ قرارداد استخدام داشته باشد باید آنچه معوقه است و مطالبات کارگر را پرداخت کند. همچنین سنوات کارگر نیز باید به او داده شود.
ببشتر بخوانید: چطور برای مصاحبه آماده شویم؟
سوالات متداول
چه زمانی قرارداد استخدام تعلیق می‌شود؟
اگر موانعی در راستای انجام تعهدات هر یک از طرفین به وجود بیاید، قرارداد استخدام تعلیق می‌شود. به طور مثال اگر به دلیل شرایط ناگهانی یا حوادث طبیعی محل کار تعطیل شود، به گونه‌ای که طرفین قادر به انجام تعهداتشان نباشند؛ با تشخیص وزارت کار قرارداد تعلیق خواهد شد.
مدت زمان شغل تمام‌وقت در قرار داد استخدام چگونه است؟
قرارداد تمام‌موقت در قوانین کار به میزان ساعت کاری بازمی‌گردد. در وضعیت تمام‌وقت کارگر باید هفته‌ای 44 ساعت کار کند. در این صورت تمامی حقوق پایه و دیگر مزایای شغلی به او تعلق خواهد گرفت.
مدت زمان شغل پاره‌وقت در قرارداد استخدام چگونه است؟
اگر منظور از پاره‌وقت نیمی از زمان کار باشد؛ یعنی هفته‌ای 20 تا 22 ساعت کار، مزایای شغلی همچنان وجود خواهند داشت. تنها تفاوت بر اساس حقوق ساعتی خواهد بود که آنچه حقوق همان شغل در ماه کامل است می‌بایست برای کارگر نیمه‌وقت، به صورت نصف حساب شود.
قرارداد استخدام کار معین چیست؟
در قرارداد کار معین، نوع کار مهم است. چرا که قرارداد برای انجام آن کار مشخص بسته شده است. تعهد کارگر در این قرارداد، بعد از انجام و تحویل کار تمام می‌شود. برای مثال کارگران ساختمان قرارداد استخدام کار معین می‌بایست با کارفرما ببندند و بر این اساس حقوق و مزایا داشته باشند.
کلام آخر
در راستای صیانت از حق و حقوق کارگر است که اصرار بر عقد قرارداد استخدام وجود دارد. در صورتی که مشکلی بین کارگر و کارفرما به وجود بیاید تنها سندی که کارگر برای مراجع قانونی در دست دارد برگه قراردادش است. در بسیاری از موارد کارگران می‌توانند با در دست داشتن برگه قرارداد استخدامی خود و اقدام قانونی، حق خود را از کارفرما در زمان مشکل دریافت کنند. بنابراین مهم است که کارگران با حقوق خود آشنا باشند و در بستن یک قرارداد قانونی درست دقت کامل را به خرج دهند. در این مقاله نکات مهم در قرارداد استخدامی را عنوان کردیم تا کارگران در هنگام یافتن فرصت های شغلی، به عوامل مختلفی توجه داشته باشند.
